vrijdag 30 maart 2012

Artikel: Verschil maken met lief en lean

In de laatste uitgave van ZM Magazine staat een interview met Bart Berden en Jacob Caron met als titel: 'Verschil maken met lief en lean'.

Bart Berden is bestuurder van het St. Elisabeth Ziekenhuis en heeft mij zes jaar geleden aangenomen met de opdracht om 'processen verbeteren een normaal onderdeel van ieders dagelijks werk te maken' (dat was dus nog voordat lean ter sprake kwam in ons ziekenhuis).

Jacob Caron is orthopaedisch chirurg in het Elisabeth. Hij was eerst vice-voorzitter en vervolgens voorzitter van de medische staf in de eerste vier jaren dat we begonnen te experimenteren met de lean principes. En sindsdien heeft hij een prominente rol gehad om het lean gedachtegoed te vertalen en ontwikkelen naar ons ziekenhuis.

Klik hier voor het artikel. Het artikel begint meteen met een quote over het lange termijn perspectief waarop ze naar lief en lean kijken:

“Lief en Lean willen zijn, betekent een nooit eindigend proces. Al doende blijven wij leren.”
en verderop:
“Lief en Lean zijn is pas waardevol als we dat consistent doen,” zegt Berden.
Het is een lange termijnfilosofie van continu verbeteren. Caron: “Het moet de grondhouding zijn van ieders dagelijks werk, elke dag opnieuw.”

zondag 25 maart 2012

Mét een patiënt!

Onlangs heb ik samen met een patiënt een bijdrage aan een training mogen verzorgen, en dat was een bijzonder mooie ervaring!

Aanleiding was de opmerking van Stan Janssen op het symposium van 31 januari. Nadat hij Jacob Caron en mij speldjes op had gepind als aanmoediging in het kader van 'Compassion for care' stelde hij een belangrijke vraag. Waarom gaat lean in de kern over de waarde die we in de zorg aan patiënten bieden, maar maken patiënten nooit deel uit van bijeenkomsten over lean? Ik kan zo twintig redenen bedenken waarom dat moeilijk te organiseren is, maar eigenlijk geen een goede. Dus heb ik mij voorgenomen daar mee te gaan experimenteren.

En de eerste gelegenheid was deze training. Er waren ongeveer 20 deelnemers uit diverse zorginstellingen en het was de vierde en laatste dag van hun opleiding lean in de zorg van Arpa. Ik was gevraagd een ochtend met de cursisten te verzorgen rondom het toepassen van de lean principes en methodes in de praktijk van de zorg. Ik was met de trainers in contact gekomen via mijn neef Frans-Joseph Rouppe van der Voort. Ik sprak hem een tijdje voor de training weer en vertelde over de training die ik ging verzorgen. Nu heeft Frans-Joseph veel ervaringen als patiënt in de zorg, en weet hij er op een mooie manier over te vertellen. Met respect en compassie voor de zorg, maar met een scherpe blik vol leerzame observaties.

Dus heb ik hem gevraagd mee te komen en te vertellen over hoe hij de zorg ervaart en ergens gedurende de ochtend te reflecteren hoe we vanuit lean praten over het verbeteren van de zorg voor patiënten. En dat deed hij met verve. Mooie verhalen, praktische voorbeelden en goede discussies met de deelnemers.

zondag 18 maart 2012

Tips gebruik weblog

Met enige regelmaat krijg ik vragen van mensen van mensen over het praktisch gebruik van mijn blog. Daarom enkele praktische tips waar je gebruik van kan maken.

Hoe kun je een melding ontvangen als er een nieuwe blog geplaatst is?

  • Elke nieuwe blogpost leidt automatisch tot een Twitter bericht via: https://twitter.com/#!/leandenkenzorg. Dit wordt momenteel door 340 mensen gebruikt.
  • Een andere vorm om de blogposts te lezen is RSS feeds te gebruiken. Klik hier om daar gebruik van te maken. RSS feeds worden gebruikt door diensten zoals Google Reader om websites automatisch te kunnen volgen. Op de iPhone/iPad is de app Reeder bijvoorbeeld een mooie app om verschillende websites te volgen, beste berichten te bewaren en goede posts meteen door te mailen of Twitteren etc. Iets meer dan 200 mensen volgen de site per RSS feeds.
  • Ook is het sinds kort mogelijk automatisch een e-mail te krijgen bij nieuwe blogposts. Zie de rechterbalk op de website om je e-mail adres in te schrijven bij 'volg de blog per e-mail'. Je adres wordt door die dienst nergens anders voor gebruikt (geen reclame etc.), je ontvangt dan wekelijks de laatste blogpost per e-mail.
  • Uiteraard kun je ook gewoon naar de website gaan wanneer het je uitkomt. Mijn streven is wekelijks een bericht te plaatsen.
Hoe kun je een blogpost doorsturen?

zondag 11 maart 2012

Boek: Lean in de zorg: de praktijk van continu verbeteren

Ons tweede boek 'Lean in de zorg: de praktijk van continu verbeteren' is uit! Negen praktijkverhalen gescrheven door zes ziekenhuizen, twee VV&T zorginstellingen en een zorgverzekeraar. ADat maakt een unieke mix van praktijkervaringen waarin zowel de successen als de worstelingen beschreven staan. De tekst op de achterkant luidt:

Zorgverleners zijn goed in mensen beter maken, maar hebben weinig ervaring met het beter maken van zorgprocessen. De verleiding is daardoor groot om ad hoc oplossingen voor dagelijks terugkerende problemen te zoeken. Op zoek gaan naar de achterliggende oorzaak en die wegnemen, lukt te weinig. Hierdoor blijven problemen terugkomen, en dat kost veel tijd en energie.
Dit boek bevat negen voorbeelden uit de dagelijkse praktijk van zorginstellingen die hier een nieuwe aanpak voor gezocht en gevonden hebben door niet ad hoc, maar dagelijks en door iedereen problemen gestructureerd aan te pakken. Dat is de kunst. Om dat te bereiken is het nodig om het probleemoplossend vermogen van teams en individuele zorgverleners te vergroten.
De zorginstellingen in dit boek lukt dat met de principes van ‘lean’. Dit concept is binnen Toyota ontwikkeld en tot een hoge mate van perfectie gebracht. Hoewel de autobranche een andere ‘tak van sport’ is, blijken de principes uitstekend toepasbaar in de zorg. Natuurlijk is wel een vertaalslag nodig. Stonden in ons vorige boek nog verhalen over de eerste experimenten, in dit boek is te lezen dat lean in de zorgpraktijk ook echt werkt.
We zijn zelf vooral onder de indruk over de snelheid waarmee we verbeteringen voor elkaar krijgen. Doordat we tussen verschillende disciplines en afdelingen dezelfde verbeterprincipes hanteren begrijpen we elkaar makkelijker. Bovendien leren we snel doordat we een idee eerst testen en daarbij fouten accepteren. Dit voorkomt een ellenlang besluitproces en je kunt nu direct bijsturen. Want dat is wat we geleerd hebben: in kleine stapjes steeds verder verbeteren.Dianne van Dooren, Teamleider verpleegafdeling Interne Geneeskunde/MDL St. Elisabeth Ziekenhuis 
Wat mij betreft is Lean in de zorg geen vraag, maar een uitgangspunt. Het staat voor continu alles wat je doet verbeteren. Met respect voor elkaar en op de continuïteit van de organisatie. Om de klant op de meest efficiënt mogelijke manier te helpen. En uiteindelijk door die klant beloond te worden met een glimlach. De verhalen in dit boek ademen de wilskracht uit de principes van lean te gebruiken om dat ook voor de patiëntenzorg te realiseren. Ze laten bovendien zien dat er in korte tijd ook in de zorg al veel mee te bereiken is. Ik ben er trots op dat onze leerervaringen ook deze maatschappelijk belangrijke sector van dienst blijken te zijn.Lex van den Elsen, Manager Dealer Development Louwman & Parqui, Toyota

Het boek is een initiatief van het netwerk Lidz (Lean in de zorg) en de negen zorginstellingen in het boek zijn allen Lidz leden. De redactie van het boek is uitgevoerd door Jos Benders (hoogleraar aan de UvT en de Katholieke Universiteit Leuven) en ikzelf.

Binnen Lidz hebben we vorig jaar besloten dat dit boek als focus het vergroten van het probleemoplossend vermogen zou krijgen, omdat we geloven dat daarin het onderscheid gemaakt wordt of lean een duurzame bijdrage zal leveren aan de ontwikkeling van de zorg. 

In het eerste hoofdstuk zetten we onze visie op het vergroten van het probleemoplossend vermogen uiteen. Klik hier voor de pdf van het eerste hoofdstuk. 


De inhoudsopgave:

  1. Het probleemoplossend vermogen in de zorg
    Marc Rouppe van der Voort en Jos Benders (inleiding van de redactie)
  2. Achtduizend probleemoplossers
    Lean werken in VUmc en GGZ InGeest
    Erica Barkema, Ellen Duijnhouwer, Trea Grau, Marjolein Jungman, Ed Kist, Renée Kool, Bas Lohman en Marco van der Noordaa ("Het lean team" van VUmc en GGZ InGeest)
  3. Op weg naar een continu lerende organisatie
    "You can't improve what you can't control"
    Pascale Simons en Huub Backes (Maastro Clinic)
  4. De kleine dingen die het doen
    Marije Stoffer en Thea van Zon (Afdeling Radiotherapie in het Erasmus MC)
  5. Wat doet Elisa?
    Verbeteren als normaal onderdeel van ieders dagelijks werk
    Marc Rouppe van der Voort, Jacob Caron, Peter Kabel, Peter Nijssen, Willem Wiegersma, Henk Veraart, Ad van de Laar en Joachim Tilanus ("Het V-team", St. Elisabeth Ziekenhuis)
  6. Samen Effectief Naar Succes
    Janke Lindeboom en Bart-Jan Lijnkamp (Achmea)
  7. Van projecten uitvoeren naar continu verbeteren
    Maud Bik (Isala Klinieken)
  8. 'Steeds Beter' bij Icare
    Kritische succesfactoren voor lean in een thuiszorgorganisatie
    Marjan Terweij en Inge Lups (Icare)
  9. Groeien om niet te krimpen: een uitdaging voor de afdeling Pathologie
    Han van Krieken, Coos Diepenbroek, Marian van de Geer, Sharon Hubner en Harold Kerstens (Afdeling Pathologie van UMC St. Radboud)
  10. Continu verbeteren bij Vanboeijen: lean als bouwsteen voor medezeggenschap
    Anke van den Heuvel en Suzanne Kars (Vanboeijen)
  11. De Olympische gedachte
    Jos Benders en Marc Rouppe van der Voort (reflectie van de redactie)
Naar mijn idee is dit boek een waardige opvolger van de eerste (klik hier voor meer informatie over de vorige: Lean denken en doen in de zorg). In dit tweede boek staan zeven nieuwe zorginstellingen en bovendien nu ook dus twee VV&T instellingen en een zorgverzekeraar. Dat leidt tot weer heel andere verhalen. Sowieso zijn veel zorginstellingen nu langer met lean bezig en zie je een volwassener beeld van lean ontstaan. Het gaat niet meer om de worstelingen van de introductie van lean denken, maar de nog veel grotere worstelingen om de dieperliggende vraagstukken aan te gaan, om lean in het hart van de zorg te kunnen brengen.

De focus op het vergroten van het probleemoplossend vermogen leidt tot het eruit lichten van de elementen en principes die vaak universeel toepasbaar zijn. Ook leidt het tot een sterkere neiging om de worstelingen zichtbaar te maken, en daar is waarschijnlijk nog het meest van te leren.

Voor de 32 zorginstellingen die lid zijn van Lidz (klik hier voor het overzicht) is het boek van februari tot en met april met 30% korting te bestellen bij de uitgever. Dit loopt via de contactpersonen (veelal progammamanager lean of een soortgelijke functie). Het boek is net vier weken uit en is alweer bijgedrukt, wat betekent dat in minder dan vier weken al meer dan duizend exemplaren besteld zijn!

Ik ben trots op ons boek en ben benieuwd wat lezers ervan vinden. Voel je vrij om bij 'reacties' aan te geven wat jij van het boek vindt. Wat spreekt aan? Wat mis je? Wat roept vragen op? Wat is opvallend? Wat raakt je?

zondag 4 maart 2012

Team train

In de vorige drie blogs beschreef ik hoe Kaas Tailored Kaizen uitlegt en via welke methodiek de werkvloer continu problemen aanpakt en verbetert. In deze vierde en laatste blog in deze serie (n.a.v. het bezoek van Jeff Kaas) beschrijf ik 'Team train'.

Veel afdelingen worstelen hoe ze verbeteringen communiceren naar het team en hoe ze die kunnen borgen. Een ander vraagstuk is hoe je iedereen betrekt bij het verbeteren en een leerproces laat doormaken. Team training is een werkwijze waarmee Kaas beide vraagstukken voor een groot deel heeft weten op te lossen, in samenspel met de Kaizens (zie vorige blogs).

Op het symposium zagen we live hoe 'Team train' eruit ziet: op een vast tijdstip gaat een signaal, stopt iedereen met werken en verzamelen teams zich in een cirkel op de werkplek. Vervolgens is één teamlid aan het woord en traint hij of zijn de collega's in één specifieke handeling. Na 5 minuten is het klaar.

Jeff heeft de teams slechts twee uitgangspunten gegeven:
- Elke dag komt het team bij elkaar om te leren hoe je één handeling beter uit kan voeren
- Elke dag traint een ander teamlid zijn collega's